Hait ... Portret van een hemd

Klik op de foto. PDF-bestand opent in nieuw venster.

'Hait' Elings op schilderij van het jaar

17 maart 2017 Leeuwarder Courant

Op de achterkant van een portret van zijn moeder schilderde Hendrik Elings zijn vader Rint, die aan Alzheimer leed. Alles komt samen.

Hij is langzamerhand in zijn vader gekropen en zijn vader in hem. Bijna twintig jaar was Rint Elings (1928- 2009) de muze van zijn jongste zoon, kunstschilder Hendrik Elings uit SintAnnaparochie. Hait, zoals hij hem nog altijd liefdevol noemt, heeft vaak model gestaan voor Hendrik. Eerst in de rol van de sterke, eigenzinnige vader, maar later ook, toen de ziekte van Alzheimer langzaam maar onvermijdelijk zijn geest aantastte. Het witte hemd dat zijn vader vaak droeg, keert terug op bijna alle schilderijen.
Met het doek Mijn vader had alzheimer uit die serie heeft Elings dit weekeinde de landelijke verkiezing voor het ¨schilderij van het jaar¨ gewonnen.

Fryslân Dok

Z’n lichaam veranderde, het hemd bleef hetzelfde, maar kreeg op den duur een andere lading; één van verval...

In mijn herinnering liep mijn vader vroeger altijd rond in een wit hemd... herinnering van een jongetje. Bij navraag bij mijn broers en zussen klopte daar niks van. Zo zie je maar weer, niks zo verraderlijk en misleidend als een herinnering. Maar dat doet niets af aan de kracht en impact van die herinnering, en is ie voor mij zo echt en waar als het maar kan. Deze beelden van mijn vader in een wit hemd is het uitgangspunt geweest om schilderijen van hem te gaan maken in dat witte hemd. Ik ben daar zo ongeveer vijf jaar geleden mee begonnen.
Die herinnering aan mijn vader, groot, sterk, gespierd, in dat hemd, leek me een mooi beeld. Tevens weerloos, kwetsbaar en naakt... door dat zelfde hemd. Al die jaren ben ik hem blijven schilderen. Hij werd ouder en zijn lichaam kreeg het uiterlijk die bij het ouder worden hoort... brozer, krommer, magerder. Maar altijd dat witte hemd die trouw de contouren van dat verouderde lijf bleef volgen. Z’n lichaam veranderde, het hemd bleef hetzelfde, maar kreeg op den duur een andere lading; één van verval...van vervlogen dagen. En van aftakeling. Zeker toen mijn vader ziek werd, Alzheimer. Niet alleen werd zijn lichaam nog brozer, ook zijn geest liet het afweten. Waar de herinnering voor mij een bron was geweest voor inspiratie, voor schilderijen, werd het voor hem een kwelling; door het verdwijnen ervan. Maar ook in die periode van treurnis, "’t wegglijden" van mijn vader, ben ik hem blijven schilderen in dat witte hemd. Tot zijn laatste zucht aan toe. 18 oktober 2009.

Al snel kwam het idee om het gegeven van het hemd te gebruiken als kapstok om mijn broers en zussen te gaan interviewen...in het witte hemd van mijn vader. Hoewel, interviewen... gewoon wat kletsen over hem. Leuke, minder leuke dingen, die in ons boven kwamen tijdens die gesprekken. Deze gesprekken werden tevens gefilmd voor een documentaire. Het leek me een mooi beeld: de kinderen van mijn vader zijn witte hemd te laten aantrekken en hen ook zo te portretteren. Voor hen ook enigszins emotioneel... kwetsbaar en naakt. Dat mijn, en hun vader altijd gedragen had. Tot in zijn sterfbed aan toe. Mooi om te zien was dat het hemd ook nu weer, uiteraard, de contouren van de lichamen volgden. Slobberend bij mijn oudste zus, strak en nauwsluitend bij één van mijn broers. Mijn vader is weg, verdwenen in zichzelf. Het hemd is gebleven en is me dierbaar. Het houdt de herinneringen aan wie mij lief was levend. Hait.

Ik hoop dat de schilderijen, de documentaire en het boek herkenning oproept. Zoals iedereen een vader heeft, of heeft gehad met dezelfde anekdotes, dezelfde herinneringen, hetzelfde gemis. Voor mij is dit project een ode aan mijn vader..., aan alle vaders.
Hendrik Elings, 2016